Home MBI:TAC vernieuwd en vertaald

MBI:TAC vernieuwd en vertaald

Interview met Karin Rekvelt

Karin Rekvelt

Karin Rekvelt

Waarom heb je een vertaling van de nieuwe MBI:TAC gemaakt?

Rebecca Crane, auteur van de MBI:TAC, heeft mij en nog zes andere vertalers (uit Frankrijk, Duitsland, China, Israël, Japan en Spanje) hiertoe uitgenodigd. Ze gaf daarbij aan dat een belangrijke aanvulling de trauma-sensitiviteit van de trainer is. Het voelde als een eer om de uitnodiging voor het vertalen te krijgen, temeer omdat het verzoek tegelijkertijd aan de vertalers uit de andere landen was gericht. Dat ik zo gedreven was de vertaling op me te nemen komt doordat ik hart voor het vak van trainer en opleider heb: de domeinen en competenties zijn zo goed onderzocht en de taal is zo belangrijk in het mindfulnesstrainerschap, dat ik een warm pleitbezorger ben van dit instrument.

Kun je dit toelichten?

Rebecca en haar collega’s zijn in staat gebleken om zgn. ‘zachte’ kwaliteiten en competenties van trainers en opleiders te expliciteren en hierdoor gemeenschappelijk taalgebruik te bevorderen. Vanuit mijn eigen beroepservaring weet ik wat een uitdaging dit is. Het is een kunst om in onze trainingen en opleidingen de juiste woorden te vinden voor ervaringen die soms nog zonder woorden worden gevoeld, maar die tijdens de training en opleiding wel tot uiting komen, zowel bij deelnemers als bij de trainer of bij de opleider. Dat in meerdere landen de MBI:TAC in gebruik is, zegt wel iets over het de gemeenschappelijk taal die blijkbaar een universeel karakter heeft in het beschrijven van trainerservaringen en van trainerscompetenties. Ik hoop dat de Nederlandse vertaling in dit opzicht het leerproces van trainers en opleiders in ons land bevordert.

Wat zijn de belangrijke aanvullingen?

  • De nieuwe versie is ontstaan door het instrument opnieuw te bekijken met oog voor
    trauma-sensitiviteit , en in het bijzonder voor traumaverschijnselen die kunnen opkomen bij meditatiebeoefening.
  • Diversiteit vraagt om een breder perspectief op het vaststellen van competenties, waarbij, naast de aanwezigheid van trauma, rekening wordt gehouden met culturele verschillen , de context van de tijdgeest, genderidentiteit en andere ontwikkelingen. Dit wordt benoemd in deze nieuwe editie.
  • De MBI:TAC ontwikkelt zich van assessment-instrument naar een instrument om mee te leren en om reflectie van de trainer aan te moedigen: het instrument als zgn. Teaching Learning Companion (TCL), voor gebruik bij de opleidingen, bij supervisie en bij intervisie.
  • Er is een nieuwe competentie toegevoegd aan Domein 5, te weten ‘effectief trainerschap’.

Hoe kan een trainer traumasensitiviteit laten zien vanuit de MBI:TAC ?

Concrete voorbeelden worden hiervan gegeven bij Domein 4 – Begeleiden van mindfulness oefeningen: specifieke aandachtspunten bij het begeleiden.

Bij de Lichaamsverkenning en bij de Zitmeditatie wordt concreet beschreven dat je als trainer afwegingen kunt hebben om aan te bieden dat je van houding mag veranderen of dat je elk moment de oefening mag stoppen. Dit bied je aan als een deelnemer zich niet veilig genoeg voelt om de lichaamsverkenning in z’n geheel te doen of om de zitmeditatie in een statische houding te doen. Een ander voorbeeld is dat bij het verankeren van aandacht, wat in veel oefeningen voorkomt, niet meer per se de adembeweging als anker hoeft te dienen.

Iedere trainer maakt wel mee dat de adembeweging bij een deelnemer niet altijd als een veilige basis wordt ervaren. De aandacht naar de adembeweging brengen maakt sommige mensen juist onrustig. Er is sprake van chronische hyperventilatie of het kan een traumaverschijnsel als oorzaak hebben. Het anker kan dan ook een ander lichaamsdeel zijn, zoals de handen of de voeten voelen, of iets dat buiten het lichaam is, zoals geluiden horen.

Het is belangrijk dat je dit als trainer tot je door laat dringen en weet waarom dit zo is. In het voorgesprek met de deelnemers kun je dit al naar voren halen, zodat je weet waar je op gaat letten bij de begeleiding van de oefeningen en waarom. In m’n supervisiepraktijk kom ik nog vaak genoeg tegen dat het voor mindfulnesstrainers als het ware vanzelfsprekend is dat de adem een anker is. Maar dit is niet zo vanzelfsprekend en ik ben blij dat in de nieuwe versie van de MBI:TAC dit wordt erkend en geconcretiseerd.

Hoe komt de aandacht voor ‘diversiteit en cultuur’ tot uiting in de MBI:TAC?

Er wordt nu concreet gemeld dat het ontwikkelen van de MBI:TAC zelf een voortgaand proces is waarbij interculturele samenwerking wordt aangemoedigd en waarbij telkens opnieuw wordt gekeken naar hoe het instrument mee kan bewegen met diversiteit, verschillende culturen en populaties, met de actualiteit in de samenleving en wat dit betekent voor de competenties van trainers.

Deelnemers dragen verschillenden cultuurinvloeden met zich mee. Het is belangrijk dat je daarvan als trainer op de hoogte bent en dat je je trainersvaardigheden afstemt op een goede communicatie, zodat ieder zich gedragen voelt. Dit betekent dat je de taal dient te spreken van je deelnemers – of in ieder geval hiervoor openstaat – en dat die taal kan afwijken van wat je gewend bent. Het is belangrijk dat je hier als trainer oog voor hebt, je verdiept in diversiteit en cultuur, en dat je je belichaming hierop afstemt.

Dit aspect komt telkens en op verschillende manieren terug in de tekst: dat je je doelgroep kent, dat je rekening houdt met een welkom aan ieder en dat je bekijkt hoe je iedereen in de samenleving kunt bereiken. Vooral Domein 6 – Faciliteren van de leeromgeving van de groep geeft hier aandacht aan. Ik citeer:

“Bovendien is de trainer afgestemd op de context van de tijdgeest en op de specifieke behoeftes van de populatie, afhankelijk van waar de MBI wordt aangeboden. Dit omvat zowel de aanwezigheid van trauma alsook duidelijke of meer verborgen verschillen, zoals nationaliteit, sociale klasse, opleidingsniveau, genderidentiteit, nationale of regionale sociale of politieke invloed e.d. (…) De trainer zorgt voor een juist balanceren tussen de behoefte aan privacy en de mogelijkheden om op een dieper niveau ervaringen te delen. Bij uitdagende tijden van sociale onrust, politieke onzekerheid of economische turbulentie dient de trainer zowel de actuele omstandigheden te kennen en te erkennen, terwijl de lijn van de beoefening in de gaten dient te worden gehouden. Dit versterkt het vermogen van deelnemers om te blijven oefenen onder de meest uitdagende omstandigheden.”

Zijn de domeinen en competenties hetzelfde gebleven?

Bijna wel. Er is één hoofdkenmerk bijgekomen bij Domein 5 – Overbrengen van thema’s door inquiry en educatie. Hier is het hoofdkenmerk 5.5 Effectief trainerschap toegevoegd met een beschrijving over de verantwoordelijkheid van de trainer om het leerproces van de deelnemer op gang te brengen en op gang te houden. Het lijkt zo vanzelfsprekend, maar soms zijn trainers hier helemaal niet mee bezig.

Is er ook aandacht voor MPB’s en hoe deze zich verhouden tot MBSR/MBCT?

In de MBI:TAC worden Mindfulness Based Programs (MBP’s) aangeduid als Mindfulness Based Intervention (MBI) en wordt gemeld dat er internationaal steeds meer MBI’s worden ontwikkeld. De basis voor het mindfulnesstrainerschap is MBSR/MBCT en er wordt van uitgegaan dat de integriteit van het trainerschap wordt bewaakt door het gebruik van de MBI:TAC. De bron blijft MBSR/MBCT en vanuit een gemeenschappelijke taal zoals de MBI:TAC beoogt, worden aanpassingen gedaan naar MPB’s.

Zijn er nog andere aanvullingen?

De referentielijst is uitgebreid en het is de moeite waard voor elke mindfulness-opleider en -trainer om zich hierin te verdiepen.

Er wordt verwezen naar de online beschikbare artikelen over de ontwikkeling van het instrument als leer-instrument: de zgn. MBI:TLC (Teaching and Learning Companion) voor het gebruik bij opleiding, intervisie en supervisie. Inmiddels is er ook een boek verschenen van Rebecca en haar collega’s, Essential Resources for Mindfulness Teachers, Uitgeverij Routledge: 2021. In de vorige versie was hier geen aandacht voor, ook al heb ik zelf het instrument altijd ter lering gezien en niet voor assessment. De opleidingsroute voor het gebruik van de MBI:TAC is hierop aangepast.

 

Meer informatie en reageren