Interview met Alie van den Berg

Psychiater en mindfulnesstrainer Alie van den Berg: “Als iedereen een mindfulnesstraining kan geven, waarin onderscheidt een gecertificeerde trainer zich dan?” Wat was haar rol in het bestuur? Wat vind zij belangrijk voor het trainerschap? Hoe ontwikkelt het vakgebied zich verder? 

Hoe het begon

In 2006 was psychiater Alie van den Berg een van de eersten die in Nederland een mindfulness opleidingsprogramma volgde. “Een opleiding van twee jaar was het, bij het Instituut voor Mindfulness van Johan Tinge. In diezelfde groep zat ook Maria van Balen. Tegen het einde van die opleidingsperiode zagen we dat er een hype was ontstaan rond mindfulness en menigeen er vandoor leek te gaan met het oorspronkelijke gedachtegoed. Vanuit allerlei richtingen verschenen therapeuten en trainers die zich ook mindfulnesstrainer noemden zonder enige kennis van en ervaring met de werkwijze van Jon Kabat-Zinn die het programma had ontwikkeld.”

Kwaliteitsbewaking van het trainerschap in MBSR/MBCT werd het belangrijkste motief om de vereniging op te richten. Zes jaar was Alie van den Berg bestuurslid. Ze hield zich in die rol voornamelijk bezig met visitatie en audits. “Door mijn werk als psychiater had ik de nodige ervaring opgebouwd met opleidingscommissies en audits. Daar kon ik nu goed gebruik van maken.”

VMBN categorie 1

Als iedereen een mindfulnesstraining kan geven, waarin onderscheidt een gecertificeerde trainer zich dan? Dat was de kernvraag voor het bestuur. “We wilden niet zomaar buitensluiten. Over het vaststellen van de trainerscategorieën hebben we dan ook best lang gedaan. Jon Kabat-Zinn spraken we in die tijd regelmatig in Duitsland waar hij les gaf. Zijn belangrijkste advies destijds was het mindfulness-trainerschap te zien als aanvulling op het eigen vakgebied, binnen de zorg, onderwijs of andere domeinen. Wat hem betrof blijft elke opgeleide trainer in mindfulness ook verbonden met het eigen vakgebied, zoals de schoenmaker bij zijn eigen leest.

Dat heb ik zelf ook altijd gedaan. Bij ons in de psychiatrie zie ik cliënten met heel specifieke problemen, bijvoorbeeld bipolaire stoornissen of ernstige depressies. Dan is kennis over het onderliggende lijden noodzakelijk. Afhankelijk van wat er speelt, kan het voor een cliënt ingewikkeld zijn om te mediteren. Een risico kan zijn dat een client destabiliseert. Wat doe je dan? Vanuit mijn eigen praktijk heb ik bijvoorbeeld ervaren dat stilzitten voor sommigen van mijn cliënten een onmogelijke opgave is. Bij een chaotische binnenwereld komt de focus te veel op de overweldigende emoties te liggen. In zo’n situatie kan bijvoorbeeld helpen om meer yoga in beweging te doen en het stilzitten langzamer op te bouwen.”

“Ik zie mindfulness niet als een behandelingsinterventie maar vooral als een manier van zijn. Het heeft in dat opzicht wel overlap met de presentiebenadering in de hulpverlening. Belichaming van aandacht vanuit bewust aanwezig zijn.

Binnen het bestuur hield ik me verder bezig met allerlei formaliteiten die nu eenmaal ook horen bij een beroepsvereniging, zoals statuten en een klachtenregeling. Of neem zoiets als contributie. Wat ga je innen en wat gaan leden daarvoor terugzien? In het begin waren we vooral gericht op het neerzetten van de basis. De contributie werd vooral opgespaard. Inmiddels is de vereniging flink gegroeid en worden er jaarlijks verenigingsdagen en andere evenementen georganiseerd.”

Hoe kijk je nu naar de vereniging en het trainerschap?

“Tot anderhalf jaar geleden gaf ik zelf ook nog groepstrainingen. Nu behandel ik voornamelijk traumagerelateerde problematiek. Dat is een meer individuele benadering waarbij ik ook compassie-oefeningen inzet. Voor het mindfulnesstrainerschap in het algemeen vind ik van belang dat we blijven kijken naar kwetsbare groepen en dat we mindfulness zo breed mogelijk toegankelijk maken. Denk hierbij aan diversiteit in scholing van trainers in allerlei sociale domeinen en in lagen van de samenleving. Laten we de toegankelijkheid niet beperken tot hoogopgeleide vrouwen vanaf een zekere leeftijd. Goed matchen met de doelgroep, goede afstemming tussen trainer en deelnemers, daar gaat het om.”

Wat wens je de vereniging en haar leden toe?

“Mindfulness en compassie in het eigen vakgebied. Mindfulness is een mooie basis voor psychotherapeutische interventies. En ook in het leiding geven in werksituaties in brede zin. Zelf pas ik mindfulness toe in mijn werk als leidinggevende. Door dicht bij mezelf te blijven, te verdragen en te observeren voordat ik reageer. Dat helpt mij en dat gun ik anderen ook.”